Flower De(ath)coration
‘นิราลัย’ แบรนด์รับจัดดอกไม้งานศพที่สร้างสรวงสวรรค์จำลองเพื่อให้เกียรติผู้วายชนม์
เพราะเป็นคนไม่ชอบเรื่องเศร้า ตอนเด็กๆ ฉันมักจะอิดออดเมื่อครอบครัวชวนไปงานศพ
สำหรับฉัน งานศพคือความหดหู่ ภาพคนปาดน้ำตา เสียงร้องไห้ และบรรยากาศน่าขนลุก แม้กระทั่งเติบโตขึ้นมาแล้วเข้าใจว่าการจากลาเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต ฉันก็ยังไม่ชอบไปงานศพอยู่ดี
จนกระทั่งได้รู้จัก นิราลัย แบรนด์รับจัดดอกไม้ที่เปลี่ยนภาพจำของงานศพที่ฉันเคยมี ถึงจะไม่ได้ทำให้ฉันอยากไปงานศพมากขึ้น (ใครจะอยากล่ะ) แต่พวกเขาก็ทำให้งานศพดูเศร้าน้อยลงกว่าที่เคย
นั่นก็เพราะนิราลัยไม่ได้จัดดอกไม้ตกแต่งเพื่อไปวางเป็นพร็อพประดับงานเฉยๆ แต่ยังตั้งใจสร้างสวนดอกไม้ที่เป็นดั่งสวรรค์ของผู้วายชนม์ เพื่อแสดงความรัก เคารพ และสดุดีจากคนที่ยังอยู่ ให้สมกับที่เป็นการบอกลาครั้งสุดท้ายของพวกเขา
หลายคนอาจรู้จักนิราลัยจากโพสต์สุดไวรัลบนเฟซบุ๊กที่เป็นงานฌาปนกิจของคุณประหยัด บุญสูง ซึ่งพวกเขาเปลี่ยนถนนทางเข้าวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหารให้กลายเป็นอุโมงค์สวนดอกไม้ไฮเดรนเยียบานสะพรั่ง เมื่อเดินเข้าไปสุดทางจะพบกับเมรุ ระหว่างพิธีการมีการแสดงร่ายรำ คล้ายเป็นการส่งผู้วายชนม์สู่สรวงสวรรค์จริงๆ
ในแง่มุมธุรกิจ นิราลัยไม่ใช่ผู้เล่นใหม่ในวงการ โจ้–ชยวัสส์ ปัญจภักดี ผู้ก่อตั้งแบรนด์เติบโตจากการจัดดอกไม้งานแต่งงาน มีบริษัทในเครือให้บริการงานจัดดอกไม้อย่างหลากหลาย ทั้ง Rainforest The Wedding ออร์แกไนเซอร์และบริการจัดดอกไม้งานแต่งที่คนดังหลายคนเลือกใช้, Bellery Glasshouse ออร์แกไนเซอร์แนวคราฟต์เวดดิ้ง, Fleur by Rainforest บริการจัดดอกไม้ที่ราคาย่อมเยาลงมา, Rain by Rain บริการให้เช่าสิ่งละอันพันละน้อยในงานแต่ง, RakDok บริการจัดดอกไม้สำหรับงานอีเวนต์ และล่าสุดคือบริการจัดดอกไม้งานศพอย่างนิราลัย
จากคนจัดดอกไม้งานแต่งต่อยอดมาสู่ดอกไม้งานศพได้ยังไง และความเชื่อแบบไหนที่อยู่เบื้องหลังแบรนด์นิราลัย คุณโจ้พร้อมให้คำตอบกับฉันแล้ว
คุณว่างานศพเป็นงานของผู้วายชนม์หรืองานของคนที่ยังอยู่
งานศพเป็นงานของทั้งสองฝ่าย ในมุมของผู้วายชนม์ งานศพทำให้เรารู้ว่าเขาคือใคร ทำอะไรมาบ้าง ยิ่งเป็นคนดูแลเรื่องการตกแต่งงานผมก็จะมีคำถามว่าทำไมครอบครัวถึงต้องจัดงานให้เขาขนาดนี้ เพราะมีงานศพ เราจึงไม่แปลกใจว่าทำไมครอบครัวถึงรักผู้วายชนม์ขนาดนี้
ขณะเดียวกัน ในมุมของคนที่ยังอยู่ ผมคิดว่างานศพคือการแสดงให้แขกที่มาได้เห็นว่าคนที่ยังอยู่ตั้งใจทำอะไรให้ผู้วายชนม์ มากกว่านั้นการตกแต่งหรือจัดดอกไม้แบบที่เราทำ ยังทำให้เขาเห็นว่าถึงการมางานศพจะเป็นเรื่องเศร้าเสียใจ แต่เราสามารถใช้ดอกไม้และการตกแต่งลดความอึมครึมของบรรยากาศลงได้
ดอกไม้งานศพเป็นสิ่งที่ตีความได้หลายความหมาย บางคนตีความว่าเป็นการให้เกียรติ บางคนคือการบอกลา แล้วคุณนิยามดอกไม้งานศพไว้แบบไหน
จริงๆ ผมว่านิยามดอกไม้ต่างๆ ที่ใช้จัดในงานศพมีความหมายที่ไม่ได้หนีจากงานมงคลเท่าไหร่ สุดท้ายแล้วดอกไม้คือสิ่งที่ช่วยเพิ่มพลังบวกให้กับผู้ที่ได้พบเห็น สมมติว่าเราเศร้าอยู่แล้วได้ดอกไม้สักช่อจากใครสักคน เราอาจรู้สึกดีขึ้น เช่นเดียวกับดอกไม้งานศพที่เพิ่มความสุข สีสัน และความสดชื่นเล็กๆ น้อยๆ ให้กับบรรยากาศในงาน
ย้อนกลับไปยังจุดเริ่มต้นของแบรนด์ รู้มาว่า นิราลัย เริ่มต้นจากโจทย์ของลูกค้าคนหนึ่งที่อยากจัดงานศพที่ไม่เศร้า
ใช่ แรกเริ่มนิราลัยเปิดขึ้นมาเป็นเพจเฉพาะกิจ ก่อนหน้านั้นผมเคยทำ Rainforest The Wedding แบรนด์ออร์แกไนเซอร์และจัดดอกไม้งานแต่งงาน วันหนึ่งมีลูกค้าติดต่อมาว่าอยากจัดงานฌาปนกิจให้คุณแม่ เขาเลยเรียกผมเข้าไปคุยเรื่องการตกแต่งดอกไม้
เมื่อคนที่เรารักจากไป เราก็อยากให้เขาไปสวรรค์ คุณไก่เลยอยากให้เราจัด ‘สวรรค์’ ให้คนที่เขารัก นี่จึงเป็นคอนเซปต์ที่เรามีมาตั้งแต่แรก บวกกับลูกค้าหลายคนรู้สึกเศร้า บางคนก็กลัวการเข้าวัดด้วยบรรยากาศงานศพที่จัดที่วัดมักจะวังเวง เขาเลยอยากให้เราไปช่วยจัดดอกไม้เพื่อให้แขกที่มาร่วมงานรู้สึกดีขึ้น
เราทำงานนี้ให้เขาแล้วรู้สึกว่าอยากเก็บงานลงพอร์ตแต่จะไปโพสต์ในเพจงานแต่งก็กระไรอยู่ ตอนนั้นเลยจัดตั้งเพจเฉพาะกิจขึ้นมาไว้สำหรับโพสต์ผลงานจัดและตกแต่งดอกไม้งานศพโดยเฉพาะ
ธรรมชาติการจัดดอกไม้ของงานศพแตกต่างจากงานแต่งงานไหม
สำหรับผมมันไม่ได้ต่างกันหรอก เพราะทุกงานต่างต้องออกแบบให้ตอบโจทย์กับงาน จะต่างกันก็ในแง่ของการใช้งาน ความเชื่อ ข้อกำหนด สิ่งที่ทำได้และทำไม่ได้ในแต่ละวัฒนธรรม ประเพณีของแต่ละครอบครัว
พูดตามตรง ผมไม่เคยอ่านประวัติการจัดดอกไม้หน้าศพเลยว่ามีความเป็นมายังไง รู้แค่ว่าสมัยก่อนเขาใช้ดอกซ่อนกลิ่นเพราะกลิ่นแรง มันจะได้มากลบกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์ในงาน ผมรู้เท่านั้น และถ้าผมต้องจัดดอกไม้ในงานใดงานหนึ่ง ผมก็แค่ต้องจัดให้สวยโดยไม่ขัดกับธรรมเนียมปฏิบัติของครอบครัวนั้นๆ
มีบทเรียนไหนจาก Rainforest The Wedding ที่คุณนำมาปรับใช้กับนิราลัยไหม
ไม่ว่าจะเป็นงานแต่ง งานศพ หรืองานใดๆ ก็ตาม โดยพื้นฐานเราต้องรู้จุดประสงค์ของการจัดงาน ไม่ใช่แค่จัดดอกไม้เข้าไปในงาน แต่คือการตีความว่าเจ้าของงานเขาอยากให้มีดอกไม้เหล่านี้เพราะอะไร
สำหรับคนส่วนใหญ่ งานแต่งคือความฝัน เราจึงออกแบบเพื่อความสุขและทำให้คนที่มางานมีเอนเกจกับงาน ทำให้แขกรู้สึกว่าจัดสวย ประทับใจ อยากถ่ายรูป งานศพก็เช่นกัน ลูกค้าของผมเขาต้องการให้แขกได้อยู่ในบรรยากาศที่ไม่หดหู่เกินไป นี่คือความต้องการเบื้องต้น
ที่สำคัญดอกไม้งานศพไม่จำเป็นต้องเป็นสีขาวเสมอไป อย่างงานหนึ่งที่เพิ่งจัดไป ลูกค้าบอกว่าผู้วายชนม์ชอบดอกไม้สีสันสดใส งานนี้ขอสีแดง สีบานเย็น สีชมพู เราก็ทำตามโจทย์เขา
กลุ่มลูกค้าของนิราลัยคือใคร
มีทุกกลุ่ม ส่วนมากเป็นฐานลูกค้าจากงานแต่งและคนที่เขาเห็นผลงานในเพจแล้วสนใจ เคยมีคนมาพรีออร์เดอร์ด้วย (หัวเราะ) คือเคยมีคนโทรมาแล้วถามว่า คุณโจ้ครับ เจ้านายให้ถามว่าถ้าวันหนึ่งเจ้านายจะตาย เขาต้องเตรียมเงินเท่าไหร่ถึงจะได้งานแบบนี้ แต่มันก็ทีเล่นทีจริงแหละ
ทั้งๆ ที่ดอกไม้งานศพเคยเป็นแค่ส่วนหนึ่งของงาน ลูกค้าเคยบอกไหมว่าทำไมอยากได้การตกแต่งแบบเว่อร์วังอลังการ
อย่างที่เคยบอก ผมไม่ทราบที่มาที่ไปของดอกไม้งานศพ แต่สำหรับลูกค้าที่เลือกใช้บริการจากผม ผมมองว่าการจัดดอกไม้คือการโชว์ความเคารพ (respect) หรือการแสดงความรักกับคนที่เขารักเป็นครั้งสุดท้าย มันคือสิ่งที่เขาจะทำให้ผู้วายชนม์ได้เป็นครั้งสุดท้าย
บางคนเสียคุณแม่ไป เขาจึงอยากแสดงออกให้เห็นว่าเขารักแม่มาก บางคนมองว่าการจัดดอกไม้เช่นนี้คือสิ่งเล็กน้อยมากหากเทียบกับสิ่งที่แม่เคยให้เขามาทั้งชีวิต
กระบวนการทำงานของคุณเริ่มจากจุดไหน
หลังจากได้รับโจทย์ เราจะเริ่มวางคอนเซปต์ในการจัดงานแต่ละงาน โดยคำนึงถึงวัฒนธรรมและประเพณีต่างๆ ว่าเขามีข้อห้ามอะไร เช่น งานที่ได้รับพระราชทานโกศมา เราต้องไปดูว่าข้อพึงระวังของการแต่งดอกไม้รอบโกศมีอะไรบ้าง เช่น บางงานห้ามอะไรที่ทำให้โลงจำปาขยับเขยื้อน เป็นต้น หลังจากนั้นเราต้องไปดูสถานที่จริงว่ามีข้อจำกัดอะไรบ้างไหม เมรุใหญ่หรือเล็ก สูง-ต่ำแค่ไหน อีกข้อที่สำคัญคือในช่วงพิธีการ เขาต้องใช้พื้นที่ตรงไหนทำพิธี เพื่อเราจะได้ไม่จัดดอกไม้ในพื้นที่นั้นๆ ให้เกะกะ
หลังจากนั้นเราค่อยมานั่งออกแบบให้ตอบโจทย์สถานที่นั้นต่อ โดยเริ่มจากถามลูกค้าว่าโทนสีของดอกไม้ที่อยากได้จะเป็นประมาณไหน ซึ่งเกิน 50% เขาจะให้โจทย์ว่าเป็นดอกไม้สีที่ผู้วายชนม์ชอบหรือเป็นสีตามวันเกิด ถัดมาคือเรื่องสไตล์ ซึ่งบางทีเราต้องเดาสไตล์ของลูกค้าให้ได้ว่าลูกค้ากลุ่มนี้น่าจะชอบสไตล์แบบไหน โก้หรู มินิมอล หรือฟรุ้งฟริ้งเว่อร์วังอลังการ เช่น งานของคุณประหยัด บุญสูง โจทย์คือความเรียบโก้ คีย์เวิร์ดนี้ห้ามหลุดเด็ดขาดตอนดีไซน์
ข้อจำกัดของงานศพคือเรื่องเวลา ลูกค้ามักต้องการให้จัดดอกไม้แบบเร่งด่วนมากทำให้มีเวลาจำกัดในการดีไซน์
พูดถึงงานฌาปนกิจคุณประหยัด งานนี้เป็นงานที่เป็นไวรัลมากๆ ในโซเชียลมีเดีย หลายเสียงชมว่างดงามมาก คุณออกแบบยังไงจนได้งานที่งดงามขนาดนี้
เราทำการบ้านเรื่องพื้นที่ก่อนว่ามีข้อจำกัดอะไรบ้าง แล้วนำข้อจำกัดนั้นมาตีเป็นโจทย์ จุดเด่นของวัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหารคือเมรุมีขนาดเล็ก รอบๆ เมรุมีทางเดินที่คับแคบ ซึ่งบางคนอาจมองเป็นข้อเสียแต่ผมมองว่าเมรุขนาดนี้แหละสามารถดีไซน์สิ่งที่เมรุขนาดใหญ่ทำไม่ได้ นั่นคือการสร้างทางเดินแบบตีฟที่สูงและทรงพลัง ผมจึงแก้ไขโดยเน้นตกแต่งดอกไม้ที่ผนังด้านข้างหรือช่วงบนแทน เพราะอยากให้คนมางานรู้สึกถึงความสูงชันอลังการ เวลามองขึ้นไปจะสุดลูกหูลูกตาคล้ายกับเป็นผนังดอกไม้ที่เชื่อมต่อกับท้องฟ้า ส่วนความคับแคบของจุดฌาปนกิจ ผมแก้ไขโดยเปิดพื้นที่ให้แสงแดดส่องลงมาได้ ให้ความรู้สึกว่าเหมือนแสงที่ส่องมาจากสรวงสวรรค์ ด้วยข้อจำกัดนี้เราสามารถเปลี่ยนวิกฤตให้เป็นโอกาสได้เช่นกัน
ความท้าทายของงานนี้คือต่อให้ผมอธิบายภาพในหัวให้ดีไซเนอร์ยังไง เขาก็ไม่สามารถทำ perspective ที่คิดออกมาเป็นรูปได้ทันเวลา ด้วยความที่มันเป็นตีฟลึก ซ้อนกันหลายเลเยอร์ และมันฟรีฟอร์มมากๆ ตอนนั้นเหลือเวลาแค่ 2 อาทิตย์ที่ต้องจัดงานฌาปนกิจ ผมเลยไปเช่าโกดังแล้วบอกให้ทีมงานไปวัดพื้นที่เมรุมาให้หมด จากนั้นก็วาดลวดลายในพื้นโกดังนั้นแล้วขึ้นโครงสร้างขนาดจริงก่อนส่งแบบให้ลูกค้า
คุณมีเกณฑ์ในการรับงานไหม
กรณีเดียวที่จะไม่รับงานคือเวลาไม่เพียงพอในการออกแบบ (หัวเราะ) งานศพมักเป็นงานเร่งด่วน บางงานโทรมาถามวันนี้จัดพรุ่งนี้ ถ้าเราพอมีเวลาเราจะรับ แต่ถ้าไม่มีเวลาจริงๆ หรือติดงานแต่ง เราก็ปฏิเสธไป ส่วนใหญ่ที่รับจัดได้คืองานที่ลูกค้าจะฝากร่างไว้ที่โรงพยาบาลอีก 1-2 วัน เราจึงพอมีเวลาเตรียมตัว เพราะงานศพยังเป็นงานเฉพาะกิจของเราจริงๆ
เท่าที่เคยจัดดอกไม้งานศพมา เคยเจอเรื่องแปลกๆ ไหม
ไม่เคย ดวงผมไม่เจออะไรแบบนี้สักเท่าไหร่ ถ้าจะมีเรื่องน่าประหลาดใจน่าจะเกี่ยวข้องกับดวงการงาน คือเวลาเรามีอุปสรรคอะไรมักจะผ่านไปได้ทุกครั้ง อย่างเรื่องดินฟ้าอากาศ งานที่ผมไปจัดมักจะไม่ค่อยเจอฝน ต่อให้ฝนตกมากี่วันก็ตาม วันที่จัดงานจะเป็นวันที่ฝนหยุดพอดี บางครั้งฝนตกติดกันเป็นเดือน วันงานไม่ตก พอวันหลังจากนั้นก็ตกต่ออีกหลายวัน
แล้วสำหรับงานงานหนึ่ง จุดวัดความพึงพอใจของคุณอยู่ตรงไหน
เบื้องต้นเราจะรู้ของเราเองว่างานนั้นสมบูรณ์แบบในงบที่ลูกค้าให้แล้ว ถ้าเราทำเสร็จหน้างานได้ มันอยู่ในมาตรฐานของเราอยู่แล้ว แต่กระแสตอบรับงานนั้นจะมาก-น้อยขึ้นอยู่กับว่ามันถูกจริตของคนส่วนใหญ่หรือเปล่า สมมติว่าลูกค้ารายนี้ชอบสไตล์วินเทจ จัดแล้วแฮปปี้มาก ไม่ได้หมายความว่าคนอีก 99% จะชอบสไตล์วินเทจ มันอาจไม่ได้เป็นไวรัลหรือมีกระแสเลย
เพราะฉะนั้น สิ่งที่เราตั้งใจโฟกัสคือคนที่เขาจ่ายเงินมากกว่าคนส่วนใหญ่ ความสุขของผมคือการทำให้ลูกค้าที่เชื่อใจเราเขามีความสุขได้ ยิ่งเขาแฮปปี้กับงานเท่าไหร่เราก็ดีใจกับเขาเท่านั้น
ในอีกแง่หนึ่ง ผมมองว่าลูกค้าคือคนหยิบยื่นโอกาสชาเลนจ์ตัวเองกับงานดีไซน์ต่างๆ ด้วย ถ้างานเราออกมาดีแปลว่าเรามีโอกาสจะได้โอกาสในครั้งต่อๆ ไป ซึ่งอาจไม่ได้มาจากลูกค้าคนเดิมก็ได้แต่เป็นลูกค้าคนใหม่ที่เขาเคยเห็นผลงานของเรา เพราะฉะนั้นความต้องการของลูกค้าสำคัญที่สุดสำหรับผม
นอกจากลูกค้า มีสิ่งอื่นที่สำคัญกับธุรกิจของคุณอีกไหม
ทีมงานก็สำคัญ งานออกแบบว่ายากแล้วแต่งานโปรดักชั่นที่ทำออกมาได้สวยเสมอแบบนั้นยากกว่า เพราะตอนคุณดีไซน์ในคอมพิวเตอร์ คุณสามารถจินตนาการได้หมดเลยแต่พอเริ่มทำโปรดักชั่นจริง มันยากมากที่จะทำให้ของจริงใกล้เคียงกับภาพในคอมพิวเตอร์ เพราะฉะนั้น หัวใจของงานนี้คือทีมโปรดักชั่น ถ้าเขาไม่เข้าใจแล้วทำออกมาเพี้ยน ไม่ว่าจะเป็นสัดส่วน สีดอกไม้ หรือแม้กระทั่งการจัดดอกไม้ให้หลวมหรือแน่น ถ้ามีอะไรเปลี่ยนไป ความรู้สึกที่เราจะได้จากงานก็เปลี่ยนตาม
จริงๆ การจัดดอกไม้เป็นงานศิลปะอย่างหนึ่งเหมือนกัน คนทำโปรดักชั่นจึงต้องเข้าใจมันมากๆ ถึงจะทำออกมาให้ดีได้ สมมติว่างานศพครั้งหนึ่งใช้ทีมโปรดักชั่นเป็นร้อยคน ผมไม่สามารถจะยืนอธิบายให้คนร้อยคนฟังเพื่อให้เข้าใจภาพเดียวกับผมได้ บางครั้งนี่คือสิ่งที่หนักใจและท้าทายที่สุด แต่ผมว่าทุกงานมีปัญหาเดียวกันนี้หมด เราต้องหาวิธีจัดการโดยการใช้ระบบเทรนด์หรือไกด์ไลน์ก่อนทำงาน เพื่อให้งานออกมาได้ใกล้เคียงกับจินตนาการของเราที่สุด
จนถึงวันนี้ การทำแบรนด์นิราลัยส่งผลต่อชีวิตของคุณในแง่ไหนบ้าง
ส่งผลในเรื่องอาชีพ สิ่งที่ทำทุกวันนี้ไม่ได้เป็นแค่แพสชั่นหรือความชอบแต่มันเป็นเรื่องของการทำมาหากิน หากเราต้องการยกระดับชีวิตให้ดี ต้องการรายได้ที่ดี เราต้องทำงานคุณภาพดีเพื่อให้คนยอมรับจนตัดสินใจซื้อสินค้าหรือใช้บริการเรา ผมจึงต้องหาคำตอบให้ได้ว่าความสุขที่แท้จริงของลูกค้าของเราคืออะไร ทำยังไงให้เขาแฮปปี้เมื่อใช้บริการ ดังนั้น คำติชมจากลูกค้าคือสิ่งที่ผมให้คุณค่ามาก เพราะนั่นทำให้เราได้ปรับปรุงตัวเอง
มากกว่านั้นคือจบงานไป ไม่ใช่เฉพาะลูกค้าที่จ่ายเงินเราเท่านั้นที่มองเห็นผลงานแต่มีคนที่เขาติดตามผลงานใหม่ๆ ของเราอยู่ กลุ่มคนเหล่านี้พร้อมสนับสนุนเราและแนะนำเราให้คนอื่นต่อ นี่คือตัวแปรที่เราลืมไม่ได้เลย
การจัดดอกไม้งานศพและได้เข้าร่วมงานศพหลายๆ งานทำให้คุณปลงกับชีวิตมากขึ้นไหม
ถ้าเป็นเรื่องปลง จริงๆ ผมมองชีวิตด้วยความเข้าใจมานานแล้ว ตั้งแต่เกิด เราสูญเสียบุคคลที่เรารักเคารพมากขึ้นเรื่อยๆ นั่นคือเหตุให้ปลง การจัดดอกไม้งานศพทำให้ผมมองว่านี่คือเรื่องปกติของชีวิตมนุษย์ วันหนึ่งเดี๋ยวจะเริ่มแก่ เริ่มป่วยเป็นนู่นเป็นนี่แล้วก็จะปลงเอง คนปกติสุขดีคงไม่มีใครอยากตายหรอกผมว่า แต่พอถึงจุดหนึ่งสถานการณ์มันทำให้เราปล่อยวางกับชีวิตเอง ความเข้าใจนี้เลยทำให้ผมไม่ได้ยึดติดกับอะไรมาก ในขณะเดียวกันก็อยากใช้ชีวิตทุกวันนี้อยู่อย่างเข้าใจ
ทุกวันนี้ผมอยู่ในวัยที่ร่างกายยังไหว ยังมีกำลังสมอง กำลังกาย เราก็ใช้มันอย่างเต็มที่ เราก็แค่ใช้มันอย่างมีสมดุลและมีสติ ไม่ฝืน แล้วหากถึงเวลาที่ต้องปลง เราแค่ต้องยอมรับมันเพราะมันก็เป็นธรรมชาติของมนุษย์ ก็แค่นั้นเอง