การออกจากคอมฟอร์ตโซนสุดท้าทายของ ‘แป้งเย็นตรางู’ coming of age ของผลิตภัณฑ์ดับความร้อน

หากพูดถึงผลิตภัณฑ์ทำความเย็นที่อยู่คู่คนไทยมาอย่างยาวนาน ‘แป้งเย็นตรางู’ คงเป็นชื่อแรกๆ ที่นึกถึง เพราะนับตั้งแต่ปี 2490 ที่แป้งเย็นตรางูวางจำหน่าย นวัตกรรมแป้งเย็นแห่งแรกของโลกของห้างขายยาอังกฤษตรางูนี้ก็เป็นที่นิยมของคนไทยมาโดยตลอด

ทว่าในปัจจุบันที่มีเครื่องปรับอากาศ พัดลมขนาดพกพา แป้งทำความเย็นจึงไม่ใช่สินค้าที่ล้ำยุคหรือตอบโจทย์ทุกกลุ่มเป้าหมายในวงกว้างอีกต่อไป เรื่องนี้จึงถือเป็นโจทย์ใหญ่ของ ‘วิสาขา ว่องวานิช’ Project Manager และทายาทของแป้งเย็นตรางูให้ไม่ ‘เก่า’ แต่ต้อง ‘เก๋า’ ทันทุกยุคทุกสมัย

ต่อจากนี้คือเรื่องราว 132 ปี จากห้างขายยาสู่บริษัทอังกฤษตรางู เรื่องราวของการเติบโต ปรับตัว และเปลี่ยนแปลง ในการออกแบบสินค้าที่ก้าวผ่านคำว่า ‘แป้งทาแล้วเย็น’ จนกลายเป็นสินค้าที่เหมาะกับทุกเพศ ทุกวัย ทุกความต้องการมากยิ่งขึ้น

ความเย็นระดับ 1

หากย้อนกลับไปวันแรกของแป้ง ความเย็น และตรางูนั้น คงต้องพูดถึงปี 2435 ที่ในวันนั้น นายแพทย์โธมัส เฮย์วาร์ด เฮส์ (Thomas Heyward Hays) และ ดร.ปีเตอร์ กาแวน (Peter Gowan) ร่วมกันลงขัน เปิดห้างขายยาชื่อ ‘อังกฤษตรางู (British Dispensary)’ ที่ปากตรอกโรงภาษีข้าม หัวมุมถนนสุรวงศ์ สถานที่ซึ่งมีชาวต่างชาติอาศัยอยู่จำนวนมากในเวลานั้น เพื่อจำหน่ายยาแผนปัจจุบันและสินค้านำเข้าจากต่างประเทศ 

‘งูที่เป็นตัวแทนของโรคภัยไข้เจ็บ และลูกศรที่ปักลงบนตัวงูสื่อถึงการรักษา ขจัดพิษภัยให้หายปลิดทิ้ง’ คือโลโก้อันเป็นภาพจำของห้างขายยาอังกฤษตรางูที่จำหน่ายยารักษาโรคต่างๆ แต่ขณะเดียวกัน ห้างยาแห่งนี้ยังมีผลิตภัณฑ์อื่นๆ ที่นำเข้ามาจากต่างประเทศ

ทั้งสบู่เซนลุกซ์, ยาแก้ปวดเพอร์รี่เดวิส (Perry Davis’ Painkiller), น้ำมันตับปลา (Scott’s Emulsion) รวมถึงสินค้าจากแบรนด์ดังอย่างบูธส์ (Boots) และอลิซาเบธ อาร์เดน (ELIZABETH ARDEN) สิ่งที่น่าสนใจคือ ‘แป้งเย็น’ ผลิตภัณฑ์อันเป็นสัญลักษณ์ของบริษัทอังกฤษตรางูในปัจจุบัน กลับไม่ได้ถือกำเนิดในช่วงแรกของการก่อตั้งบริษัท แต่กลับเป็น 72 ปีหลังจากนั้น 

ในปี 2471 แมคเบธ (Macbeth) เจ้าของกิจการรุ่นที่ 2 จำเป็นต้องเดินทางกลับต่างประเทศ จึงประกาศขายกิจการห้างขายยาอังกฤษตรางู ‘ล้วน ว่องวานิช’ พนักงานร้านขายยาซึ่งร่ำเรียนศาสตร์ทางการแพทย์จนชำนาญ จนชาวบ้านในละแวกนั้นเรียกว่า ‘หมอล้วน’ จึงเข้าซื้อกิจการ และบริหารห้างขายยาอังกฤษตรางูต่อจากทายาทผู้ก่อตั้ง

หมอล้วนยังคงปฏิบัติตามที่เจ้าของกิจการคนก่อนทำมาอย่างเคร่งครัด มีเพียงแต่เรื่อง ‘แป้งเย็น’ ที่หมอล้วนตัดสินใจปรับสูตรให้แตกต่าง โดยในปี 2475 หมอล้วนปรับสูตรแป้งยี่ห้อมะโนลา ด้วยการเพิ่มสารที่ให้ความเย็นและความหอมเพิ่มขึ้น แล้วเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น ‘แป้งน้ำควินนา’ อันเป็นสารตั้งต้นของผลิตภัณฑ์ที่จะเปลี่ยนทิศทางของห้างขายยาอังกฤษตรางูไปตลอดกาล

ความเย็นระดับ 2

เรื่องเริ่มต้นขึ้นในปี 2490 ชาวต่างชาติจำนวนหนึ่งมาหาหมอโอคเลย์ (Oakley) หมอประจำห้างขายยาอังกฤษตรางู ด้วยอาการผื่นคันตามตัว เนื่องจากสภาพอากาศร้อนชื้นของประเทศไทย และถึงแม้หมอโอคเลย์ จะจำหน่ายยาคาลาไมน์ (Calamine) เพื่อรักษาผดผื่นคันแล้ว ก็ไม่มีทีท่าว่าอาการจะดีขึ้น

หมอล้วนจึงคิดค้นสูตรแป้งเย็น ที่รักษาผดผื่นคันขึ้นมา โดยในตอนนั้นใช้ชื่อว่า ‘แป้งเย็นปริกลี่ฮีทตรางู (Prickly Heat)’ ปรากฏว่าสามารถรักษาอาการผดผื่นได้ดี ผลิตภัณฑ์นี้จึงได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก และทำให้ห้างขายยาอังกฤษตรางู เป็นที่รู้จักในฐานะร้านขายแป้งเย็นที่รักษาผดผื่นคันได้

“ไม่รู้จะขอบคุณได้ไหม แต่คงต้องขอบคุณสภาพอากาศในบ้านเราที่มันร้อน จนทำให้แป้งเย็นตรางูโด่งดังขึ้นมา แป้งเย็นตรางูในตอนนั้น ไม่ได้ใช้สำหรับรักษาผดผื่นอย่างเดียว บางคนที่เขาไม่ได้เป็นผดผื่นคัน แต่เขาก็ทาเพื่อเอาความเย็น เหมือนเป็นเครื่องปรับอากาศ เป็นพัดลมในยุคนั้น” วิสาขาเสริมความเห็นส่วนตัว ตอบคำถามที่ว่าทำไมแป้งเย็นตรางูถึงได้รับความนิยมจากคนทุกเพศ ทุกวัย ทุกสัญชาติ  

ด้วยคุณสมบัติที่ไม่มีเทคโนโลยีใดเทียบได้ในสมัยนั้น โลโก้ ‘ลูกศรปักหัวงู’ ชื่อแซ่ และกระป๋องเหล็กที่ถูกออกแบบมาเพื่อให้กักเก็บความเย็นได้นานมากยิ่งขึ้นจึงกลายเป็นที่จดจำ

ส่วนเหตุผลที่ปัจจุบัน ‘แป้งเย็นอังกฤษตรางู’ เหลือเพียงแค่คำว่า ‘แป้งเย็นตรางู’ นั้น วิสาขาหยิบยกคำบอกเล่าของ ดร.บุญยง ว่องวานิช บุตรชายของหมอล้วนผู้ดำเนินกิจการรุ่นต่อมาว่า ในช่วงสงครามระหว่างญี่ปุ่นกับจีน หมอล้วนจัดส่งยาจากห้างขายยาอังกฤษตรางูไปช่วยเหลือประเทศจีนในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 

รัฐบาลไทยที่ขณะนั้นอยู่ฝ่ายเดียวกับญี่ปุ่น จึงไม่พอใจจนหมอล้วนและครอบครัวต้องลี้ภัยไปอยู่ที่ฮ่องกง 

เวลาต่อมา ดร.บุญยง จึงกลับมาดูแลกิจการต่อ และตัดสินใจตัดคำว่า ‘อังกฤษ’ เป็นการชั่วคราว เพื่อป้องกันปัญหาในเชิงการเมืองและสงคราม ณ ตอนนั้น และนั่นก็เป็นที่มาให้แป้งเย็นที่ถูกคิดค้นในช่วงนั้นถูกเรียกว่า ‘แป้งเย็นตรางู’ แทน

ความเย็นระดับ 3

วันนี้ห้างขายยาอังกฤษตรางูที่จดทะเบียนเป็นบริษัทอังกฤษตรางูดำเนินกิจการมาแล้ว 132 ปี และจำหน่ายผลิตภัณฑ์แป้งเย็นตรางูต่อเนื่องมา 77 ปี ทั้งหมดนี้ยังคงอยู่ภายใต้การบริหารของ ‘อนุรุธ ว่องวานิช’ และวิสาขาก็กำลังเริ่มเข้าสู่การเรียนรู้งานในฐานะ Project Manager  

“การที่มีฮีโร่โปรดักต์ (สินค้าเด่น) ข้อดีคือใครก็รู้จักเรา เวลาพูดว่าเราเป็นเจ้าของแป้งเย็นตรางู ใครๆ ก็ร้องอ๋อ แต่ข้อที่ต้องระวังคือสินค้าอื่นๆ ในบริษัทของเรา แทบจะไม่เป็นที่รู้จักของลูกค้าเลย” วิสาขา เล่าถึงความท้าทายของการเริ่มเข้ามาบริหารบริษัทอังกฤษตรางู 

โจทย์ใหญ่ของเธอจึงคือจะทำยังไงให้ลูกค้ารู้จักสินค้าอื่นๆ ในเครืออังกฤษตรางู?

“ในวันนี้สิ่งที่เราให้ความสำคัญมากคือการตลาด หากเป็นยุคสมัยก่อนเราจะมองไปที่แพลตฟอร์มเป็นสำคัญ ว่าการได้โปรโมตผ่านโทรทัศน์ ผ่านวิทยุ มันสำคัญมากนะ แต่ในวันนี้เรามองเรื่องกระแส  มองเรื่องการใช้อินฟลูเอนเซอร์เข้ามาช่วยมากกว่า” วิสาขาเล่า

ปัจจุบัน บริษัทอังกฤษตรางูยังมีผลิตภัณฑ์ออกมาหลากหลายรูปแบบ และที่สำคัญคือ ไม่ได้ยึดติดว่าต้องเป็นสินค้าให้ความเย็นเท่านั้น แต่ยังเจาะตลาดในกลุ่มของความหอมหรือสรรพคุณในการบำรุงผิวอีกด้วย โดยสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่มหลักคือ

1. แป้งเย็น

“พูดง่ายๆ คือแป้งเย็นทุกคนรู้จักกันมานาน แต่นอกจากแป้งเย็นแบบผงและแป้งน้ำตรางูที่ช่วยลดผดผื่นคันแล้ว ปัจจุบันแป้งเย็นตรางูยังมีสูตรที่มีส่วนผสมของกลิ่นอื่นๆ เช่น กลิ่นลาเวนเดอร์ ซากุระ

“สิ่งสำคัญที่ยังทำให้สินค้ากลุ่มนี้ยังได้รับความนิยม เป็นเพราะเรายังทำสินค้าที่ดีและรักษาคุณภาพที่ดีแบบดั้งเดิมเอาไว้ตลอด ดังนั้นแป้งเย็นตรางูวันนี้ กับเมื่อ 72 ปีที่แล้วก็ยังเหมือนเดิม ผสมโดยใช้สูตรเดิม บรรจุในกระป๋องเหล็กเช่นเดิม”

“รวมถึงกลุ่มผู้ใช้งานยังเป็นกลุ่มเดิมด้วย ถึงแม้ในปัจจุบันเราจะมีอุปกรณ์ดับความร้อนมากมายแล้ว แต่จากการเก็บข้อมูลก็ยังมีกลุ่มคนที่ใช้แป้งเย็นสำหรับคลายร้อนอยู่นะ ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มผู้ใหญ่และผู้สูงอายุในต่างจังหวัด”

2. สินค้ากลุ่ม Body Care 

“สินค้ากลุ่มนี้ถูกออกแบบโดยคำนึงถึงการใช้งานที่แตกต่างออกไปแต่ละสถานการณ์ซึ่งจะมีสินค้าทั้งเจลอาบน้ำและสบู่ บอดี้สเปรย์ ทิชชู่เปียก รวมถึง หน้ากากอนามัย สเปรย์พ่นปาก ที่ยังคงคอนเซปต์ให้ความสดชื่นอยู่เช่นเดิม 

“สินค้าพวกนี้เกิดขึ้นเพราะเราเห็นว่าบางทีการพกแป้งเย็นกระป๋องเหล็กมันไม่ตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์คนทุกวันนี้ การมีทิชชู่เปียกสำหรับคนที่ไปคอนเสิร์ต การใช้เจลอาบน้ำก่อนนอน บางทีมันตอบโจทย์ผู้คนในวงกว้างมากกว่า”

3. สินค้ากลุ่ม HerbaCeutic

“สินค้ากลุ่มนี้เป็นสินค้าที่คิดขึ้นเพื่อตอบโจทย์เทรนด์ปัจจุบัน นั่นคือการเจาะกลุ่มวัยรุ่นและคนทำงานที่สนใจเรื่องสุขภาพผิว เป้าหมายของสินค้ากลุ่มนี้คือการสร้างภาพจำใหม่ๆ ให้เห็นว่าผลิตภัณฑ์ตรางูไม่ได้ทำเพื่อคนรุ่นก่อนเท่านั้น แต่ทำเพื่อทุกคน ทุกช่วงวัย และทุกความต้องการ

“ในไลน์นี้จึงเป็นสินค้าประเภทแป้งเย็น โลชั่น เซรั่มบำรุงผิวที่ผสมสารสกัดจากกัญชง สินค้าในกลุ่มนี้จะมีทั้งหมด 3 กลิ่นคือ กลิ่นเปปเปอร์มินต์ กลิ่นยูคาลิปตัส และกลิ่นลาเวนเดอร์ ที่นอกจากจะทำให้ผู้ใช้รู้สึกผ่อนคลายแล้ว ยังมีส่วนผสมที่ช่วยในการบำรุงผิว 

“เรียกว่าสินค้าประเภทนี้เป็นความตั้งใจของเราที่พยายามก้าวออกจากคอมฟอร์ตโซน จากสินค้าให้ความเย็นซึ่งถือเป็นเรื่องที่ท้าทายแบรนด์ของเรามาโดยตลอดก็ว่าได้ ซึ่งแม้วันนี้เราจะมีสินค้าใหม่ออกมาได้เรื่อยๆ แต่ความจริงมันไม่ง่ายขนาดนั้น

“โดยเฉพาะการทำสินค้าที่ไม่ได้มองเรื่องความเย็นหรือลดผดผื่นคัน ลูกค้ายิ่งตั้งคำถาม ไหนจะเรื่องภาพจำในฐานะผลิตภัณฑ์ของผู้ใหญ่รุ่นก่อนๆ ดังนั้นโจทย์ของเราในทุกวันนี้คือต้องทำยังไงก็ได้ให้ลูกค้าเห็นว่าบริษัทอังกฤษตรางูมีผลิตภัณฑ์ที่ตอบโจทย์ทุกความต้องการ ตอบโจทย์คนทุกวัย ไม่ใช่เพียงกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งอีกต่อไปแล้ว”

ความเย็นระดับอินฟินิตี้

อะไรคือเหตุผลที่บริษัทอังกฤษตรางูบริหารงานมาได้ถึง 132 ปี? 

เรื่องนี้วิสาขาแบ่งออกเป็น 3 เรื่อง โดยอันดับแรกคือ คุณภาพของสินค้า ที่ต้องรักษาเอาไว้ให้ได้มาตรฐานอยู่ตลอด  ต่อมาคือเรื่องคุณธรรมในการทำธุรกิจ ทำด้วยความสุจริต ไม่เอาเปรียบทั้งเรื่องคุณภาพและราคา สุดท้ายคือเรื่องโอกาสและการเปิดรับทุกความเป็นไปได้ใหม่ๆ

ในปี 2567 นี้ ความท้าทายของบริษัทอังกฤษตรางูคือ การขยายฐานลูกค้าทั้งในกลุ่มวัยรุ่น รวมถึงในต่างประเทศด้วย วิสาขามีแผนจะเจาะตลาดกลุ่มลูกค้าผ่านแพลตฟอร์ม TikTok รวมถึงเจาะตลาดต่างประเทศมากยิ่งขึ้น เพื่อพัฒนาไปสู่การเป็น global brand ในอนาคต 

ทั้งหมดนี้คือเรื่องราว และก้าวที่กำลังดำเนินอยู่ของบริษัทอังกฤษตรางู กับการบริหารความเก่าแก่ขององค์กรและสินค้าให้ดูเก๋า ทันทุกยุคทุกสมัย และที่สำคัญคือความกล้าที่จะทดลองและมองหาโอกาสใหม่ๆ ไม่จำกัดตัวเองอยู่แค่บริษัทที่ผลิตสินค้าลดผื่นคันและให้ความเย็นเพียงเท่านั้น 

จึงน่าจับตาต่อว่าเราจะได้เห็นอะไรจากผลิตภัณฑ์ตรางูบ้างหลังจากนี้